Zobacz zabytki
Arma Christi
Centralnym przedstawieniem w kościele pw. św. Krzyża we Wrześni-Lipówce jest obraz „Ukrzyżowanie”, który przypuszczalnie powstał w 1641 roku Głównymi postaciami obrazu są Ukrzyżowany Chrystus, Matka Boska oraz św. Jan. W tle widoczna jest panorama bliżej nieokreślonego miasta, szturmujące wojska oraz niewielka postać klęczącego księdza w komży. Prawdopodobnie jest to fundator kaplicy, ks. Stanisław Bielawski, proboszcz wrzesiński z lat 1627-1648.
W antependium ołtarza głównego znajduje się wyjątkowy obraz przedstawiający Arma Christi, czyli narzędzia Męki Pańskiej. Należą do nich:
- chusta z wizerunkiem przebitych stóp i dłoni wraz z sercem płonącym na tle krzyża,
- gwoździe, korona cierniowa, młotek i obcęgi, bicz i rózga do chłostania,
- latarnia (ludzie arcykapłana z zapalonymi latarniami poszukiwali Chrystusa w Getsemani),
- zbrojna rękawica (motyw zaczerpnięty z „Gorzkich Żali”, gdzie mowa o żołnierzu, który uderzał w twarz Zbawiciela), sakiewka z pieniędzmi (za 30 srebrników Judasz wydał Chrystusa), szata szkarłatna (kolor męczeństwa), napis INRI,
- dzban, łańcuch, kości do gry (żołnierze grali nimi o szaty Pana), gąbka na włóczni (gąbka była nasączona octem i nią napojono Chrystusa), włócznia (przebito nią bok Chrystusa), drabina (symbol zdjęcia z krzyża), słup (przy słupie Chrystus był biczowany).
Ucieczka od zarazy
Powstanie kościoła na Lipówce wiąże się z cudownym źródełkiem. Tradycja związanych z nim uzdrowień podkreślona została również poprzez umieszczenie w kościele obrazów świętych: Rozalii i Rocha, chroniących przez zarazą i chorobami zakaźnymi.
Św. Roch, żyjący w XIII-XIV wieku, urodził się w Langwedocji. Wymodlony przez matkę, przyszedł na świat ze znamieniem na piersi w kształcie krzyża. Rozdał biednym cały majątek, który odziedziczył po rodzicach i pomagał w szpitalu w Rzymie. Już za swego życia zasłynął, czyniąc cuda uzdrowienia, sam jednak zachorował na dżumę. Wracając do rodzinnej Langwedocji, został uznany za szpiega i pojmany. Przypuszczalnie działaniami tymi kierował zazdrosny wuj. Zmarł po porwaniu i osadzeniu w więzieniu, a rozpoznany został przez miejscowych dzięki znamieniu widocznemu na jego piersi. Nad ciałem wisiała kartka, że ci, którzy będą wzywać pomocy św. Rocha od zarazy, zostaną uleczeni. Św. Roch jest opiekunem chorych, szpitali, więźniów, wzywany jest szczególnie właśnie podczas zarazy.
Witaj Rochu, mężu święty,
Tyś z wielkiego rodu wzięty!
Gdy miejsca święte obchodzisz,
Zapowietrzonych przywodzisz
Do zdrowia samem dotknieniem,
Z wielkiem wszystkich podziwieniem.
Pozdrowienieć ponawiamy,
Zachowaj nas – upraszamy –
Od wrzodów, moc nad któremi
Wziąłeś słowy anielskiemi.
Hymn o św. Rochu
Św. Rozalia była dziewicą i pustelnicą z XII wieku, pochodzącą z Palermo. Urodziła się w zamożnej rodzinie, gdzie wzrastała w wierze chrześcijańskiej. Samo nadanie jej imienia Rozalia przybliżało do Boga – gdyż rosa oznacza miłość do bliźnich i Boga, zaś lilia to czystość i oddanie Bogu. Święta odrzuciła propozycję wyjścia za młodzieńca z bogatego rodu i uciekła do jaskini pod Palermo, gdzie wiodła pustelnicze życie, pełne modlitwy i umartwień. Zmarła w samotności w wieku 31 lat.
Przemienienie Pańskie
Polichromie, czyli wielobarwne malowidła zdobiące ściany, stropy lub sklepienie, należą do najczęściej stosowanych dekoracji wnętrz budowli sakralnych. Wnętrze kościoła na Lipówce zdobi polichromia z 2. połowy XIX wieku. Na drewnianych deskach namalowane zostały architektoniczne gzymsy, pilastry z marmoryzacją i cokół – naśladujące dekoracje w murowanych budowlach. Dominującym kolorem jest intensywny niebieski, wypełniający płaszczyzny pomiędzy namalowanymi jasnymi pilastrami.
Centralną sceną polichromii stropu jest scena Przemienienia Pańskiego. Malowidła te powstały w 3. ćwierci XVIII wieku w stylistyce baroku ludowego.
„Po sześciu dniach Jezus wziął z sobą Piotra, Jakuba i Jana i zaprowadził ich samych osobno na górę wysoką. Tam przemienił się wobec nich. Jego odzienie stało się lśniąco białe tak, jak żaden folusznik na ziemi wybielić nie zdoła. I ukazał się im Eliasz z Mojżeszem, którzy rozmawiali z Jezusem. Wtedy Piotr rzekł do Jezusa: «Rabbi, dobrze, że tu jesteśmy; postawimy trzy namioty: jeden dla Ciebie, jeden dla Mojżesza i jeden dla Eliasza». Nie wiedział bowiem, co należy mówić, tak byli przestraszeni. I zjawił się obłok, osłaniający ich, a z obłoku odezwał się głos: «To jest mój Syn umiłowany, Jego słuchajcie!». I zaraz potem, gdy się rozejrzeli, nikogo już nie widzieli przy sobie, tylko samego Jezusa”. (Mk 9, 2-9)
Pod deskowaniem ścian podczas konserwacji odkryto starsze polichromie, zacheuszki (krzyże apostolskie, umieszczane w miejscach, zazwyczaj 12, które biskup namaścił podczas dedykacji lub konsekracji kościoła; pod nimi umieszczane są świeczniki lub lampki) oraz fragmenty paludamentu (ozdobna udrapowana tkanina) ozdabiające ściany prezbiterium.