Efekty projektu
Waliszewo – kościół pw. św. Katarzyny
Lista kościołówPRACE KONSERWATORSKIE OŁTARZA BOCZNEGO MATKI BOSKIEJ CZĘSTOCHOWSKIEJ
Ołtarz MB Częstochowskiej z kościoła pw. św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Waliszewie powstał w XVIII wieku w stylistyce barokowej.
STAN ZACHOWANIA
Stan zachowania obiektu jest stosunkowo zły, całość była kilkakrotnie przemalowana farbami o spoiwie olejnym, a elementy dekoracji snycerskiej pokryto folią imitującą złoto płatkowe – szlagmetalem w technice olejnej. Posiadał liczne uszkodzenia i ubytki w snycerce (m.in. brak po jednym skrzydle aniołów, stylizowanej dekoracji ramy obrazu centralnego). Widoczne były uszkodzenia tkanki drzewnej w wyniku żerowania drewnojadów. Wtórne uzupełnienia ubytków drewna wykonano gipsem lub zaprawą kredowo-klejową, także w miejscach pęknięć konstrukcji ołtarza. Fragmenty konstrukcyjne były miejscowo spękane, w wyniku procesu wysychania drewna w początkach powstania obiektu, istnieją również duże pęknięcia mensy.
Obrazy olejne na płótnie były mocno zabrudzone, werniks pożółkły, o nieczytelnej kolorystyce i formach przedstawieniowych. Obraz św. Katarzyny w zwieńczeniu ołtarza był częściowo przemalowany, widoczne były spęcherzenia i pęknięcia płótna.
CEL I ZAŁOŻENIA KONSERWACJI
Celem obecnych prac konserwatorskich i restauratorskich było przywrócenie walorów technicznych i estetycznych. Zadania konserwatorskie polegały na uzupełnieniu fragmentów drewnianych, które uległy mechanicznej destrukcji, przeprowadzenie dogłębnej impregnacji, usunięciu nawarstwień wtórnych przemalowań, jak również odtworzenie złoceń i srebrzeń w technologii oryginału.
PRZEBIEG PRAC KONSERWATORSKICH
Pierwszym etapem jest dokumentacja fotograficzna obiektu i demontaż wszelkich elementów dekoracyjnych, pozostawiając główną konstrukcję ołtarza. Przeprowadzone badania sondażowe w postaci odkrywek na wszystkich elementach składowych ołtarza, które wykazały śladowe pozostałości pierwotnego jego wystroju. Dekoracja snycerska prawdopodobnie podczas prac renowacyjnych w latach 80 XX wieku została dogłębnie oczyszczona, zaś oryginalna polichromia pozostała jedynie w niewielkich zagłębieniach. Pierwsza warstwa malarska występowała w charakterze marmoryzacji, w tonacji niebieskiej wykonanej w tłustej temperze.
Pierwszym etapem było przeprowadzenie oczyszczenia ołtarza z nawarstwień kurzu i wszelkiego rodzaju wtrętów, jak pinezki, gwoździe czy wstążki. Nastawa i tumba wymagały napraw stolarskich i konstrukcyjnego wzmocnienia. Ustabilizowano przechylenie nastawy mocowaniami do desek ściany kościoła oraz wypełniono flekami i listwami, pęknięcia i rozpojenia tumby, które były wypełnione gipsem i zaprawami murarskimi. Następnie przystąpiono do impregnacji poszczególnych zniszczonych przez techniczne szkodniki drewna, którą wykonano metodą kąpieli i nasączeń powierzchniowych. Wszystkie nowe fragmenty drewna, zarówno elementy konstrukcyjne, snycerskie, uzupełniania rzeźbiarskie oraz całość obiektu zabezpieczono przed drewnojadami.
Drobne ubytki w drewnie wypełniono kitem na bazie trocin i polioctanu winylu lub żywicy epoksydowej. Otworu po żerowaniu kołatka domowego wypełniono kitami na bazie mączki trocinowej ze spoiwem klejowym. Po usunięciu wtórnych nawarstwień farb i szlagmetalu, na oczyszczone drewno założono, w miejscach ubytków grunty kredowo-klejowe. Wykonano rekonstrukcję kolorystyki ołtarza w tonacji niebiesko-szarej marmoryzacji, a następnie zabezpieczono werniksem. Wykonano w technikach matowej i polerowania złocenia i srebrzenia na elementach snycerskich, nawiązując do pierwotnego rozłożenia dekoracji pozłotniczej. Srebro płatkowe polerowane, w celu zwiększenia ochrony przez oksydacją, zabezpieczono szelakiem i werniksem.
Usunięto olejne przemalowania rzeźb i odsłonięto karnację, a następnie uzupełniono warstwę malarską farbami żywicznymi i zabezpieczono werniksem matowym.
Obraz olejny na płótnie św. Katarzyny ze zwieńczenia ołtarza, naklejony był na podłoże drewniane. Ponieważ płótno nie wykazywało uszkodzeń mechanicznych, nie zdejmowano płótna z desek, wykonano oczyszczenie lica, usunięto pożółkły werniks oraz wadliwe wtórne przemalowania i uzupełniono ubytki w warstwie gruntowej i malarskiej. Podobny zakres prac zrealizowano przy obrazie MB Częstochowskiej – obraz olejny na płótnie był prawidłowo napięty na podramek, nie wykazywał uszkodzeń w zakresie materiału, przede wszystkim wymagał oczyszczenia lica z wieloletniego kurzu i sadzy (przez świece) i zdegradowanego werniksu oraz odtworzenie pozłoty nimbu.
Usunięto olejne przemalowania rzeźb i odsłonięto karnację, a następnie uzupełniono warstwę malarską farbami żywicznymi i zabezpieczono werniksem matowym.
Obraz olejny na płótnie św. Katarzyny ze zwieńczenia ołtarza, naklejony był na podłoże drewniane. Ponieważ płótno nie wykazywało uszkodzeń mechanicznych, nie zdejmowano płótna z desek, wykonano oczyszczenie lica, usunięto pożółkły werniks oraz wadliwe wtórne przemalowania i uzupełniono ubytki w warstwie gruntowej i malarskiej. Podobny zakres prac zrealizowano przy obrazie MB Częstochowskiej – obraz olejny na płótnie był prawidłowo napięty na podramek, nie wykazywał uszkodzeń w zakresie materiału, przede wszystkim wymagał oczyszczenia lica z wieloletniego kurzu i sadzy (przez świece) i zdegradowanego werniksu oraz odtworzenie pozłoty nimbu.
